Demokrasi tek bir tanımı olmayan ve dünya üzerindeki ülkeler arasında uygulanma açısından farklılık gösteren bir biçimdir. Sizlere demokrasi kavramından yola çıkarak ülkeler arası değişen demokrasi uygulama şekilleri hakkında detaylı bilgiler verelim.
Demokrasi Nedir?
Ülke vatandaşlarının doğrudan ya da temsili olarak hükümetin şekillenmesinde rol alan hükümet şeklidir. Demokrasi toplumda ki siyasi, dini ve ekonomi gibi yasal eşitlik konularında öne çıkan bir anlayıştır. Yasal eşitlik, özgürlük ve hukukun üstünlüğü demokrasinin en temel anlayışıdır. Bu kavramlar demokrasinin olabilmesi aşamasında önem kazanırlar.
Yunanca kökenli olan demokrasi kelimesi halkın iradesi anlamına gelir. Türkçe sözlüklerde: Halkın egemenliği anlamına gelmektedir.
Demokrasi fikir olarak 5. yüzyılda Atina şehir devletlerinde ortaya çıkmıştır. Ancak bugünkü demokrasi anlayışından biraz farklıydı. Eski Yunan’da köleler ve kadınların söz hakkı yoktu. Bugünkü demokrasinin geçmişi 20. yüzyıllara dayanıyor. Çağdaş devletlerin yapılanmasıyla birlikte ortaya çıkmıştır ve herkesin eşit bir şekilde oy kullanma hakkı doğmuştur. Günümüzde dünya nüfusunun yaklaşık %65 demokrasi ile yönetilmektedir. 2010 yılından beri 15 Ekim “Uluslar arası Demokrasi Günü” Olarak kutlanır.
Demokrasinin Çeşitleri Neler?
Antik Yunan’a dayanan demokrasi düşüncesinden yola çıkılarak birçok farklı demokrasi uygulaması ortaya çıkmıştır. Geçmişten günümüze monarşi ve oligarşiyle sentezlenmiş birbirinden fazla demokratik anlayış türetilmiştir. Bunlardan bazıları, doğrudan, sosyal, otoriter, partizan, katılımcı, liberal, köktenci, radikal ve dini demokrasilerdir. Bu örnekler daha da arttırılabilir. Vatandaşların hükümete katılımı açısından da farklı yöntemler mevcuttur.
Bunlar, doğrudan demokrasi ya da saf demokrasi olarak biliniyor. Halkın bir araya gelerek hükümet kararları almasıdır. Tarihte Yunan site devletlerinde uygulanan bu yapılanma bugün İsviçre’de uygulanmaktadır.
Temsili Demokrasi, halkın doğrudan katılmadığı demokrasi şeklidir. Seçimlerle halk tarafından seçilen temsilcilerin halkın iradesini hükümete yansıtmasıdır. Türkiye, Almanya , Fransa gibi ülkelerdeki demokrasilerde bu uygulanmaktadır.
Yarı Doğrudan Demokrasi:
Halkın hem kendisini hem de temsilcileri ile kendini yönetmesidir. Yasalar referandum ile sunulur. Temsili ile doğrudan demokrasinin birleşimidir. Bir yandan halkın seçtiği temsilciler tarafından yönetilen halk, yeri geldiğinde kararlarını doğrudan kendisi verir. Buna en güzel örneği referandum gösterilebilir.
Son Olarak;
Demokrasiler çoğunluğun hakkını gözetirken azınlık haklarını ise yeteri kadar koruduğu söylenilemez. Seçimlerin sağlıklı ve eşit olanaklarla yapılmasını demokrasinin bir gerekliliği olarak görmek gerekecektir.
Demokrasilerde bulunması gereken temel özellikler;
- Özgür ve adil seçimlerle hükümeti seçebilmek.
- İnsanların politikada ve uygar bir yaşamda etkin olarak rol alabilmesi.
- Tüm vatandaşların insan haklarının korunması.
- Tüm vatandaşlara eşit şekilde kanun uygulamalarının konulması.
- Demokrasi diyerek yani çoğunluğu göz önünde tutarak azınlık olan insanların hakları görmezden gelinmemeli yoksa özgürlük, eşitlik ve adaletten söz edilemez.
